Esterka w literaturze

Esterka, legendarna kochanka króla Kazimierza Wielkiego, zajęła sporo miejsca w literaturze, zarówno polskiej jak i niemieckiej czy rosyjskiej. Pierwszy zainteresował się nią Aleksander Bronikowski. Książki jego cieszyły się wielką poczytnością. Jego dwutomowa powieść „Kazimierz Wielki i Esterka'' ukazała się w Warszawie w 1828 roku. W tymże czasie ukazała się powieść Feliksa Bernatowicza „Nałęcz, romans z dziejów Polski", poświęcona w znacznej mierze Żydom i Esterce. Trzecim z kolei pisarzem interesującym się tym tematem był literat Tadeusz Bułharyn, autor opowiadania „Esterka".
Przekazy historyczne o pięknej kochance Kazimierza Wielkiego są bardzo skąpe, stąd wszyscy powieściopisarze, opisując jej dzieje, puszczali wodze fantazji bądź też powtarzali legendy krążące wśród gminu.
W Opoczyńskiem, jak odnotował Julian Bartoszewicz, utrzymywało się podanie, że król, rozmiłowawszy się w pięknej Żydówce, wzniósł dla niej na rynku w Opocznie kamienicę. Gdy współwyznawcy Esterki dowiedzieli się, że jada ona trefne potrawy i nie odprawia szabasu, postanowili ją uka-mienować. Esterka, ostrzeżona w porę uciekła do króla. Monarcha użalał się nad nią i wywiózł ją w bezpieczne miejsce. Żydzi uniknęli kary, gdyż Esterka wielkodusznie wyprosiła dla nich litość. W okolicach Opoczna długo śpiewano piosenkę: „Kazimierz Wielki spijał miodek u Esterki". T. Bułharyn zrobił z niej córkę szynkarza Mardocheusza Beniamina z Opoczna. Według Bronikowskiego była ona wnuczką rabina Bena Jachoschnacha Mordochaja z Miechowa. Tutaj miał ją poznać Kazimierz Wielki. Według podań Esterka mieszkała na zamku w Łobzowie pod Krakowem. Na dziedzińcu zamkowym pokazują kopiec, w którym ma się znajdować jej mogiła. Krasicki w X pieśni „Myszeidy" pisze, że król Kazmimierz „...łykał miód smaczny w Łobzowie z Esterka". Oparł się zapewne na Bilskim, który w „Kronice świata" pisał o Łobzowie, „gdzie Kazimierz chował miłośnicę z Czech Rokiczankę, która była niepospolitej cudowności, ale nią potem wzgardził, a Esterkę Żydówkę na jej miejsce wziął". (zobacz też tu)

ZS