wróć do HISTORIA>>

Historia Probostwa Szpitalnego św. Ducha i św. Leonarda w Opocznie

/dzisiejszej posesji Szkoły Podstawowej nr 2 im. Kazimierza Wielkiego/

W dniu 13. 08. l405r. Wójt Opoczyński Jan Hanko Kiełbassa ufundował kościół św. Ducha i św. Leonarda wraz ze Szpitalem /dom starców, sierociniec itp./. Obiekty te zlokalizowano nad rzeką Drzewiczką z uwagi na warunki lecznicze.
Obiekty te stały się "Probostwem Szpitalnym". "Proboszcz Szpitalny" podlegał Proboszczowi Farnemu od św. Bartłomieja.
Aby wspominana nowa instytucja charytatywna mogła egzystować zapisał jej wieś wójtowską "Dzielna" wraz z folwarkiem i zasiewami.
Kościół szpitalny był zwany również "Kościołem Świętoduskim".
W dniu 22. 06. 1470r. złodzieje włamali się do obiektów szpitalnych i do kościoła św. Ducha i św. Leonarda. Tak go zdezelowali, iż nie mógł pełnić swoich funkcji, do których został powołany.
W dniu 8. 02. l479r. "Starościna Opoczyńska" wraz z synem Kościół św. Ducha i św. Leonarda wraz z innymi budowlami przenosi na drugą stronę miasta, tj. na teren dzisiejszej posesji, którą zajmuje Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Kazimierza Wielkiego w Opocznie.

Kościół św. Ducha                  powiększ!

Placówkę tę prowadzili Zakonnicy ze Zgromadzenia św. Ducha. Zwano ich popularnie "Duchakami".
Do obowiązków powołania "Duchaków" należała szczególna opieka nad ubogimi. Oni bezinteresownie grzebali biednych, leczyli chorych oraz otaczali opieką bezdomnych i sieroty.
W tym celu wokół Kościoła św. Ducha i św. Leonarda założyli cmentarz grzebalny pt. "Ducha św.", który był czynny do 1830r. Zgodnie z duchem "Kodeksu Napoleona" cmentarz dla najuboższych wyprowadzono poza miasto /"Stary Cmentarz Choleryczny" przy ul. Granicznej nr 24, tj. na terenie Par. Rzym. -Kat. Nawiedzenia NMP w Opocznie/.
Rozbiory, wojny napoleońskie sprawiły, iż Probostwo Szpitalne zamieniło się w ruinę. Kościół /drewniany podobny do cmentarnego św. Marii Magdaleny w Opocznie/ rozebrano w 1818r. Później inne budowle ulegały ruinie. W związku z tym właściciel pobliskiego "Zameczka", tj. de Gorszt-Drużbacki podarował "Duchakom" swój dworek miejski z ogrodem przy ul. Szpitalnej 1 /dawny Szpital św. Władysława w Opocznie/.
Po upadku Powstania Styczniowego /1863-1864/ zlikwidowano Zgromadzenie Zakonne św. Ducha, zabrano zabudowania miejskie posesje oraz tzw. "Pole Szpitalne" biorące początek od rzeki Wąglanki i kończące się pod Bukowcem Opoczyńskim. Właśnie na tym gruncie, na "wydmie piaszczystej" urządzono dzisiejszy "Stary Cmentarz Choleryczny", którego szerokość odpowiada szerokości dawnego "Pola Szpitalnego".
Po "Probostwie Szpitalnym św. Ducha i św. Leonrada" pozostał pusty plac zwany w II pół. XIX w. "Placem Dobroczynności". W tym czasie na tym terenie Apolin vel Apolinary Saski zbudował własnym sumptem "Dom Starców" i uposażył go nadając ziemię. Placówka ta egzystowała do 1939r., gdyż Niemcy w jego murach urządzili "Arbajcant". Budynek w dniu 16. 01. l945r. wkraczająca Armia Czerwona podpaliła. Mury rozebrano w 1950r.
W 1910r. rozpoczęto budowę Szkoły Ludowej, którą zwano również "Szkołą im. Króla Chłopów Kazimierza Wielkiego" . Naukę rozpoczęto w 1912r. Drugie skrzydło poczęto budować w połowie lat 30 XX w.
W starym skrzydle w czasie I Wojny światowej mieścił się Szpital Wojskowy pod kryptonimem "Sanok".
W nowym skrzydle w 1939r. mieścił się również szpital, gdyż Szpital św. Władysława nie mógł pomieścić rannych. Następnie od 1944r. /zatrzymanie się fron-tu na Wiśle/ również znajdował się szpital Wehrmachtu aż do dnia 17. 0l. 1945r. Zmarłych chowano na boisku szkolnym. Ich doczesne szczątki pozostają tam do dnia dzisiejszego.

Historia figury słupowej św. Ducha

W 1818r. wybuchła epidemia zwana "morowym powietrzem". Wcześniej nawiedzała również Opoczyńskie. W tym roku bowiem rozpoznano bakterie tej epidemii i nazwano je imieniem "CHOLERA".
Zmarłych Opocznian pochowano w obrębie skrzyżowania dzisiejszej ul. Moniuszki /dawna ul. Stodolna/ i Pl. J. Kilińskiego /dawne Targowisko Końskie/. Usypano kurhan i na nim w 18l8r. ustawiono figurę św. Ducha na pamiątkę Kościoła św. Ducha, który w tym roku rozebrano.

Figura słupowa św. Ducha dawniej

W okresie międzywojennym ruch kołowy zwiększał się i kurhan przeszkadzał i tamował ruch drogowy. Magistrat postanowił zlikwidować to wzniesienie, a figurę św. Ducha ustawić na obecnym miejscu i włączyć ją do posesji już poza ogrodzenie.
Podczas niwelowania kurhanu odkryto szczątki ludzkie, które z szacunkiem zebrano i wtórnie pochowano na terenie cmentarza św. Marii Magdaleny.
Podczas budowy starego skrzydła szkoły i nowego wykopywano szczątki ludzkie. Były to prochy najuboższych Opocznian pochowanych przez "Duchaków". Przeniesiono je z szacunkiem na teren cmentarza św. Marii Magdaleny.
Nawet w czasie remontu dawnej "sali gimnastycznej" natrafiano na stare groby.

i dziś

Wspominaną figurę św. Ducha w 1944r. Wehrmacht polecił udostępnić wszystkim i w tym celu zburzono ogrodzenie i wykonano nowe poza figurą. I tak pozostaje do dnia dzisiejszego.
W dniu 12. 09. 1655r. miasto zostało zdobyte przez Szwedów /dowodził marszałek Witenberg/ i spalone. A mieszkańców w okrutny sposób zamordowano. Nikogo nie oszczędzano /urządzono prawdziwą rzeź/.
Pomordowanych Opocznian pochowano na terenie posesji dzisiejszej Szkoły Podstawowej nr 2 im. Kazimierza Wielkiego w Opocznie. Pochowano w tym miejscu, gdzie znajduje się nowe skrzydło szkoły od ul. Inowłodzkiej. Na prochach usypano wysoki kurhan i na szczycie ustawiono drewniany dębowy krzyż.
W dniu 15. 05. 19l5r. do Opoczna wkroczyły wojska austriackie. Nowe władze wojskowe poleciły w ramach porządków rozebrać kurhan a ziemię wsypać do fosy obronnej wypełnionej wodą na pl. Kilińskiego. W czasie rozbiórki kurhanu /niwelowania/ odkryto stosy szkieletów ludzkich /dzieci, dorośli/. Wśród tych do-czesnych szczątków licznie występowały zaplecione długie warkocze. Wzruszający to widok. Prochy te zebrano z należnym szacunkiem i wtórnie pochowano na terenie cmentarza św. Marii Magdaleny w Opocznie.