wróć do HISTORIA>>

Herb Opoczna

(zobacz też tu)

Każde miasto posiadało swój znak zwany herbem - klejnotem, którym pieczętowało się. Herb - klejnot wprowadzano do pieczęci miejskich.
Z chwilą podniesienia Opoczna do godności miasta przywilejem Króla Kazimierza Wielkiego w dniu 13.03.1360r. jako swojego patrona Opoczno obrało Męczennika Św. Bartłomieja, któremu król Kazimierz Wielki ufundował kościół św. Bartłomieja w Opocznie, który stał się "Farą" i nazwę tę używano w dokumentach do końca XIX w. Jagiellonowie mieli szczególne nabożeństwo do osoby tegoż świętego, gdyż On był patronem ichniego rodu.
W związku z tym do pieczęci Grodu wprowadzono sylwetkę św. Bartłomieja i miasta długo pieczętowało się herbem św. Bartłomieja. To był oficjalny klejnot miasta.
W średniowieczu do wielkiego znaczenia doszły dwa rody, tj. Odrowążowie i Koźlerogi vel Kazerawscy. Oni w dzisiejszym Opoczyńskiem zajmowali się osadnictwem. Odrowążowie szybko doszli do potęgi w sensie materialnym i politycznym i wkrótce stali się posiadaczami całego Opoczyńskiego. Nawet istniało tzw. "Opoczyńskie Państwo Odrowążów".
Ten ród wydał bardzo zacnego duchownego - zakonnika św. Jacka zwanego również "św. Jackiem z Pierogami". Ten przydomek "z Pierogami" wziął się stąd, iż w tym czasie kiedy żył przyszły "św. Jacek z Pierogami" panował głód i wiele osób umierało z głodu. On mający zaplecze materialne karmił zgłod-niałych właśnie "PIEROGAMI" swojego pomysłu. Jest przekaz, iż sam z pokory głębokiej (choć pochodził z możnego rodu) przyrządzał swoje słynne pierogi. Kościół w nagrodę za jego życie pełne poświęcenia i niezwykłych cnót umieścił go w "Poczet Polskich Świętych". Odrowążowie w miasteczku od ich imienia, tj. w ODROWĄŻU ufundowali kościół parafialny pod wezwaniem "św. Jacka z Pierogami". Nawet istnieje tam coroczny duży odpust na "św. Jacka z Pierogami". Nawet najstarsi Opocznianie, którzy w tej chwili znajdują się w gro-bach w czasie wojny i głodu często powiadali: "o św. Jacku z Pierogami, ratuj nas od głodowej śmierci".
Z biegiem czasu ród rozrastał się w Opoczyńskiem i Odrowążowie od nazwy swych dóbr dziedzicznych przybierali w XV w. nazwiska przymiotnikowe jak
Odrawąż - Białaczewski vel Białaczowski z Białaczowa, Odrowąż - Petrykowski z Petrykóz, Odrowąż - Konecki z Końskich (Końskie do 1867r. było w granicach pow. opoczyńskiego), Odrowąż - Modliszewski, Odrowąż - Bębnowski z Bębnowa itp.
Starostami Grodu Opoczyńskiego byli właśnie Odrowążowie. Oni to nad "Bramą Zamkową" w Opocznie umieścili swój HERB, gdyż tutaj urzędował m.in. STAROSTA. Z biegiem czasu Odrowążowie wprowadzili swój własny herb do pieczęci grodowej i Opoczno otrzymało herb "Odrowąż". Oni właśnie wyrugowali "Herb z sylwetką św. Bartłomieja". Pozostał jako herb "Fary św. Bartłomieja" vel "Fary Opoczyńskiej".
Pierwotnie herb "Odrowąż" zwano "Odrzywąs". Taki jest przekaz tradycyjny, który mówi, że król polski był na przyjęciu u króla Czechów. W drużynie towarzyszącej był rycerz polski. W tym czasie jeden z rycerzy czeskich drwił sobie z rycerstwa polskiego. Wówczas jeden z polskich rycerzy podszedł do niego, chwycił za wąsy, pociągnął i oderwał je wraz z wargą. Następnie nadział na grot strzały i podał polskiemu królowi. (zobacz też tu)Ten powiedział odtąd twoim zawołaniem (herbem) będzie "ODRZYWĄS". Z biegiem lat ewolucja języka sprawiła, iż posiadamy dzisiejszą formę "ODROWĄŻ".
Ród wspominanego rycerza odtąd pieczętował się takim herbem, który od swojego zarania posiada tarczę o polu czerwonym, na której symetrycznie umieszczona jest srebrna strzała w połowie wygięta. To wygięcie do złudzenia właśnie przypomina wąsy nadziane na strzałę.
Kształt tarczy herbowej zmieniał się na przestrzeni czasu w zależności od panującej mody. W okresie baroku była moda na rozbudowywanie. W związku z tym kształt herbu umieszczonego nad Bramą Zamkową w Opocznie różni się od kształtu tarczy herbu obecnie używanego przez Urząd Miejski.
Z chwilą utraty niepodległego bytu wyprowadzono z herbu Opoczna "Pieczęć Odrowążów" i wprowadzono emblematy zaborców.
W 1918r. z chwilą odzyskania niepodległości "Magistrat Opoczyński" używał w tarczy stylizowanej "Herb Ziemi Sandomierskiej" (inaczej woj. sandomierskiego, które istniało do 1840r.). Niezmieniona konfiguracja tegoż herbu zachowała się na frontowym zwieńczeniu więźby dachowej "Domu Esterki" przy Pl. Kościuszki. Tarcza była dwubarwna, tj. była pionowa barwa czerwona i niebieska. Te dwa barwne pola były symetryczne wzajemnie wobec siebie. Na czerwonym tle poziomo, w trzech rzędach były rozmieszczone trzy srebrne gwiazdki w każdym rzędzie.
Natomiast na niebieskim polu tarczy herbowej znajdują się srebrne trzy grube kreski (belki) umieszczone symetryczne w poziomie.
Nawet w pierwszych latach po zakończeniu II Wojny Światowej harcerze na lewym rękawie nosili właśnie herb takiej konfiguracji. Potem zamieniono go na obecny herb Opoczna, który posiada swoją pierwotną tarczę.
Urząd Miejski w Opocznie przed wprowadzeniem "Godła Miasta" do publicz-nego widoku i użytku na pieczęciach i drukach długo konsultował się z tut. Muzeum Regionalnym i postanowiono powrócić do pierwotnej wersji herbu Opoczna.
Do ciekawości należy to, iż taki sam herb, o tej samej konfiguracji używany jest przez miasteczko "Odrowąż" położone w Koneckiem (koło Końskich na trasie drogowej Skarżysko - Końskie).
Drugą ciekawostką jest to, że herby o podobnej konfiguracji używa wiele miast na terenie Czech I Słowacji.
W okresie międzywojennym /1918-1939/ Parafia Rzym. Kat. Św. Bartłomieja w Opocznie oraz Starostwo Opoczyńskie używało pieczęci z "Godłem Państwa". Nieza1eżnie od tegoż wspominana Parafia Rzym. Kat. Św. Bartłomieja używała i drugą pieczęć z wizerunkiem św. Bartłomieja.
Utarło się nawet takie powiedzenie wśród Opocznian: "proszę księdza o przyłożenie na papierze św. Bartłomieja". Oznacza to, że chodzi o pieczęć z wizerunkiem św. Bartłomieja. Ta dawna pieczęć zachowała się.
Tak w świetle historii wygląda Klejnot naszego Grodu, który wraz z Narodem przetrwał zawieruchy wojenne i burze dziejowe. To również stanowi prawdziwe wartości historyczne naszej Parafii i Miasta.