wróć do HISTORIA>>

Bliźniacze herby (cz. III).

część 1  część 2  

Nový Jičín (miasto powiatowe)

Nový Jičín - herb

Po raz pierwszy wzmiankowany w źródłach historycznych datowanych rokiem 1313 już jako miasto. Przez cały XIV wiek znaduje się w posiadaniu panów z Kravař, których herb owiniętej strzały umieszczony został na miejskiej pieczęci i trafił później do herbu miejskiego stając się jego głównym elementem. Według zachowanej powieści, pierwszy znak nadał miastu pan Vok z Kravař w 1373 r. kiedy podobno rozdzielił swoją tarczę herbową przedstawiającą owiniętą strzałę na dwie części z której jedną połowę podarował miastu Nový Jičín a drugą przekazał miastu Štramberk. Niestety Štramberk niezgodnie z wolą i życzeniem pana Voka oraz powieścią, umieścił do swojego herbu całą strzałę. Najstarsza zachowana do czasów nam współczesnych znana pieczęć miasta pochodzi z 1612 r. Przedstawia tarczę herbową na której prawej stronie widnieje wysunięte z chmury ramię którego dłoń zaciska połowę owiniętej strzały. Podstawowe kolory herbu są dane jego pierwotnym pochodzeniem tzn.srebrna strzała na czerwonym polu, chmura w kolorze naturalnym, przeważnie srebrnym. Jedynie kolor rękawa nie jest jednoznaczny. Najczęściej wyobrażony był w kolorze zielonym, rzadziej brązowym. Niektórzy heraldycy czescy przedstawiali w swoich pracach ramię w zbroi (w pancerzu) co jednak nie jest zgodne ze znanymi wyobrażeniami historycznymi i sprzeczne ze starymi oraz nowymi dokumentami.
Przyjęty i używany herb odpowiada herbu miasta z pieczęci pochodzącej z 1612 r., pieczęci z 1628 r oraz typariusza z pierwszej połowy XIX wieku.

Plumlov (pow. Prostejov)

Plumlov - herb

Niewielkie morawskie miasteczko zamieszkiwane przez ok.2300 mieszkańców, położone w pagórkowitym terenie na wysokości 290–340 m n.p.m. niedaleko miasta powiatowego Prostejov (ok.8 km).
Historia Plumlova sięga końca XIII wieku skąd pochodzi zachowana pierwsza znana pisomna wzmianka o tutejszym zamku i związana jest głównie z rodami szlacheckimi z Kravař, Pernštejna i Lichtenštajna (Lichtestein).
Początkiem osiedlenia i zalążkiem przyszłej miejscowości było podgrodzie zamku wspominanego już w 1270 r., którego właścicielem był syn z nieprawego łoża króla czeskiego Przemysła Otokara II, Mikołaj – wojewoda opawski. Po nim dobra zamkowe przejęła na długie lata w posiadanie szlachta z Kravař za której Plumlov podniesiony został do rangi miasteczka. Odegrało się to prawdopodobnie gdzieś w latach 1348–1384. W XVI w. wraz z przejęciem dóbr przez ród Pernštejn nastąpił największy rozkwit gospodarczy i społeczny miasteczka trwający do końca wieku. Zbudowany został m.in.kościół p.w. Najświętszej Trójcy, browar. Na początku XVII w. Plumlov przeszedł do rąk rodu Lichtenštajn, co w znacznym stopniu wpłynęło na kolejne losy miasteczka i życie jego obywateli na okres trzech następnych wieków.
W 1619 r. i 1643 r. miasteczko zostało poważnie zniszczone podczas oblężenia i zdobywania zamku przez oddziały wojskowe stanów czeskich i później wojsk szwedzkich biorących udział w wojnie trzydziestoletniej.

Plumlov - pieczęć

Najstarsza znana pieczęć miejscowości pochodzi z 1602 r. Plumlov wielokrotnie dotknęły różne nieszczęścia i klęski żywiołowe (w latach 1741–72 trzykrotnie splądrowany przez wojska pruskie, w 1763 i 1828 r. pożar i inne).
W latach 1811–14 w miasteczku istniała jedna z pierwszych na Morawach cukrowni gdzie cukier produkowano z buraków cukrowych.
W 1846 r. miejscowość otrzymała przywilej umożliwiający organizowanie trzech okolicznościowych jarmarków: w ostatni wtorek Ostatków (przed Środą Popielcową), we wtorek po Bożym Ciele i w ostatni wtorek października. Przywilej rozszerzono w 1893 r. o prawo organizowania targów cotygodniowych. W 1849 r. miasteczko zostało siedzibą sądu powiatowego, który działał do likwidacji w 1949 r. W 1870 r. nazwa miejscowości ustaliła się ostatecznie na Plumlov.
Do miejscowych atrakcji zaliczyć można ruiny starego grodu, nigdy niedokończony pałac Lichtensteinów (zbudowano jedynie jedno z czterech projektowanych skrzydeł zamkowych) oraz ośrodki wypoczynkowe nad zbiornikiem wodnym „Plumlovská přehrada“.
Herb miasteczka wzorowany na pieczęci z 1602 r. tworzą znaki rodowe byłych właścicieli – szlachty z Kravař i z Pernštejna.
Tarcza herbowa podzielona jest poprzecznie na dwie części. W części górnej znajduje się leżąca w pozycji poziomej srebrna, „owinięta“ strzała panów z Kravař (odrzywąs) na czerwonym polu. W części dolnej natomiast umieszczony został czarny łeb żubra na żółtym tle będący znakiem rodowym szlachty z Pernštejna.

Štramberk (pow. Nový Jičín)

Štramberk - herb

Štramberk założony został jako miasto przez margrabię morawskiego Jana Henryka Luksemburskiego, brata cesarza Karola IV. Najstarsza zachowana i znana jak na razie pieczęć miasta pochodzi z 1667 roku. Znajduje się na niej tarcza podzielona na dwie połowy. W prawej części tarczy umieszczona została strzała panów z Kravař, natomiast w lewej – połowa orła. Sądzi się jednak, że owinięta strzała używana była na pieczęci miejskiej prawdopodobnie już w latach 1380–1433 pełniąc raczej symboliczną niż rzeczywistą rolę znaku miasta. W tym czasie bowiem Štramberk znajdował się w posiadaniu szlachty z Kravař. Z tego powodu również kolory prawej strony herbu przedstawiające srebrną owiniętą strzałę na czerwonym polu są określone jednoznacznie. Sporo wątpliwości natomiast wzbudza wyjaśnienie kolorów symboliki na lewej stronie tarczy gdzie obecnie znajduje się połowa srebrnego orła na niebieskim polu. Jedyną szlachtą spośród właścicieli miasta posiadającą w swoim godle rodowym orła byli morawscy margrabiowie. Orzeł w herbie miasta jednak w odróżnieniu od ich znaku nie posiada na głowie koronę.

Herb różni się też w tej części kolorami od znaku margrabiów. Z tego powodu zakładając, że obecne kolory były już używane w przeszłości, pierwotne znaczenie orła w herbie Štramberka pozostaje niewyjaśnione.

Humpolec (pow. Pelhřimov)

Humpolec – herb

Herb miasta Humpolec pochodzi z XVI wieku i składa się z trzech symboli – herbów rodowych jego byłych właścicieli. Umieszczona w górnej części czerwonego pola herbowego tarcza przedstawiająca trzy poziome pasy w kolorach (kolejność ze spodu do góry): czerwony, srebrny i czarny jest znakiem rodowym rodu szlacheckiego Trčka z Lípy. Skrzyżowane pośrodku złote widły przedstawiają znak rodowy rodziny szlacheckiej Leskovcové z Leskova. Całość uzupełnia znajdująca się na dole herbu srebrna strzała panów z Dubé do których Humpolec należał w XIV wieku.

Warto jeszcze wspomnieć, że właścielami miasta byli najpierw panowie z Dubé, po nich Leskovcové i na końcu trafiło między posiadłości rodu Trčka.

Moravský Krumlov (pow. Znojmo)

Moravský Krumlov – herb

Herb miasta Moravský Krumlov pochodzący z 1644 roku przedstawia na niebieskim polu herbowym okrągłą wieżę, basztę z blankami, której wrota i krata są złote, stożkowy dach pokryty czerwoną dachówką i uwieńczony na górze złotą kulą tzw.makówką. Tarcza umieszczona pośrodku herbu na wieży podzielona jest poprzecznie na dwie połowy w kolorze: na spodzie czerwonym i na górze złotym. Uzupełnia ją koronka książęca (srebrno – złoto – czerwono – niebieska) pochodząca od rodu książęcego Lichtenstein (Lichtensztajn). Po bokach wieży jej występuje dwukrotnie znak rodowy panów z Kravař czyli owinięta srebrna strzała na czerwonym polu.

Herb Opoczna z klejnotem

I jak na razie na tym się kończą wiadomości, które udało mi się uzyskać i zdobyć podczas dotychczasowych poszukiwań. Dla porównania z opisanymi miastami warto jeszcze przedstawić herb Opoczna z ozdobnym kartuszem i klejnotem pochodzący z okładki książki „Opoczno i okolice” autorstwa Jana Piotra Dekowskiego wydanej w Warszawie w 1977 roku.
Jak z powyższego widać wszędzie odnaleźć można wiele podobieństw i wspólnych cech. Wystarczy tylko chcieć i poświęcić trochę czasu odpowiednim poszukiwaniom.

Waldemar Oszczęda